Ocean Lemoniady

2060: Nowa Huta jako cały świat

Co ma wspólnego gomułkowskie Osiedle za Żelazną Bramą i Sputnik? Co łączy krakowskie osiedla Bieńczyc i chilijski cybernetyczny system modelowania ekonomicznego Cybersyn prezydenta Allendego? Jaki jest wspólny mianownik wielkiej płyty i jugosłowiańskiego programu kosmicznego? Przyszłość, towar deficytowy w 2018. Przyszłość, która w latach 60. na pęczki potrafiła kiełkować na peryferiach. Ale co gdyby w 2049 [...]

4 I 2018

Co ma wspólnego gomułkowskie Osiedle za Żelazną Bramą i Sputnik? Co łączy krakowskie osiedla Bieńczyc i chilijski cybernetyczny system modelowania ekonomicznego Cybersyn prezydenta Allendego? Jaki jest wspólny mianownik wielkiej płyty i jugosłowiańskiego programu kosmicznego? Przyszłość, towar deficytowy w 2018. Przyszłość, która w latach 60. na pęczki potrafiła kiełkować na peryferiach. Ale co gdyby w 2049 czy 2060 cały świat wyglądał jak modernistyczna Nowa Huta?

Finansjalizacja gospodarki, zanik zewnętrzy kapitalizmu i pozbawienie mas ludzi środków do życia sprawiają, że 1% planety to luskusowe wille, 20% to domy obciążone hipoteką, reszta to slumsy. Dzisiejsze miasto to produkt finansowy par excellence. Krytyka miasta modernistycznego jest u nas importem z USA.

Jednak krytyka ta słabo się ima realnie istniejących maszyn do mieszkania – naszych osiedli lat 60. i 70. Po pierwsze – były one wyjęte spod nadrzędnej zasady zysku. Można powiedzieć, że odnosząc długowieczność dzisiejszego długu do ówczesnego czasu oczekiwania na budowę – wyjęte były spod zasady niedoboru. Po drugie – struktura ich ludności była względnie bliskim odbiciem struktury całego społeczeństwa.

Również krytyki gadających głów w kraju nie trafiają celu. Urbanistyka osiedli modernistycznych nie jest winna rozproszeniu miasta. Gęstość zaludnienia jest tam większa niż w kwartałach kamienicznych, a jednocześnie większy jest udział przestrzeni zielonych1. Oczywisty oddech dla Ziemi. Reszta krytyki to czysta inżynieria.

Bieńczyce w budowie

Przyjmijmy zuchwale, że krakowskie Bieńczyce mogą stanowić wzór dla całego świata. Około 2060 roku liczba ludności na Ziemi sięgnie 10 miliardów. Jeżeli założymy, że każda osoba mieszkająca na Ziemi zostanie zakwaterowana w replice Bieńczyc, jaką osiedla te zajmą powierzchnię?

28 200 os/km² wynosi średnia gęstość zaludnienia 19 krakowskich osiedli modernistycznych wybranych do programu rewitalizacji2. Z prostego dzielenia wynika, że powierzchnia osiedli dla ludności Ziemi w 2060 musiałaby wynieść 354 610 km². To nieco mniej niż powierzchnia Polski, 686-krotność powierzchni Warszawy i 3546 razy powierzchnia Paryża3. Raptem 2,5 promila powierzchni lądowej Ziemi. Konsekwencje można mnożyć, można też zarysować jednym zdaniem – dużo mniejsze obciążenie środowiska naturalnego i dużo wyższy standard życia niż na planecie slumsów.

To dużo czy mało? Od 2009 roku w miastach mieszka większość ludności świata: ok. 3,97 miliardów ludzi. Zgodnie z danymi Global Urban-Rural Mapping Project obszary miejskie zajmują ok. 3 500 000 km². Dane te opierają się na zdjęciach satelitarnych i widoczności świateł w nocy. Przypuszcza się, że są one około dwukrotnie zawyżone. Można więc przypuszczać, że obecnie miasta zajmują ok. 1% powierzchni lądowej kuli ziemskiej4. Oddolność oddolnością, ale jest rok 2018, a kwestia miejska wciąż może być rozwiązana tylko planowym ruchem znoszącym. Jeśli nie możemy go zrobić, chociaż go pomyślmy.

Tymczasem: kolejny triumf planowej prefabrykacji nad lepianką. Nie było trudno sobie go wyobrazić, jak widać.


1Można tu porównać wskaźniki gęstości z Wielokryterialnej analizy 19 osiedli zabudowy blokowej położonych na terenie Gminy Miejskiej Kraków (http://www.bip.krakow.pl/?dok_id=51896) i Lokalnego Programu Rewitalizacji Starego Miasta dla Krakowa (http://rewitalizacja.krakow.pl/rewitalizacja/7348,artykul,lpr_starego_miasta.html). W Wiedniu tylko jedna dzielnica ma większą gęstość zabudowy. Jest to też dość przeciętna gęstość zaludnienia dla dzielnic paryskich.

2Wielokryterialna analiza 19 osiedli zabudowy blokowej położonych na terenie Gminy Miejskiej Kraków, http://www.bip.krakow.pl/?dok_id=51896

3Powierzchnia Polski, Warszawy, Paryża i lądów Ziemi za stosownymi artykułami Wikipedii, przepraszam.

4W. Cox, How much of the world is covered by cities, http://www.newgeography.com/content/001689-how-much-world-covered-cities

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *