Ocean Lemoniady

Idiotyzm życia miejskiego. Polityka miejska i nierówności

Miasta są przyszłością. Maksyma wytarta do banału, podobnie jak wyświechtany już fakt, że począwszy od 2009 więcej ludzi mieszka w obszarach zurbanizowanych niż na wsiach. Z poziomu wysokiej abstrakcji warto jednak zejść na małostkową empirię, bo zaskakująco wiele osób z powodzeniem operujących abstrakcyjnie zaskakująco zawodzi na poziomie społecznej teoriopraktyki. Struktura klasowa polskich miast Zebrałem zwyczajnie [...]

11 XII 2019

Miasta są przyszłością. Maksyma wytarta do banału, podobnie jak wyświechtany już fakt, że począwszy od 2009 więcej ludzi mieszka w obszarach zurbanizowanych niż na wsiach. Z poziomu wysokiej abstrakcji warto jednak zejść na małostkową empirię, bo zaskakująco wiele osób z powodzeniem operujących abstrakcyjnie zaskakująco zawodzi na poziomie społecznej teoriopraktyki.

Struktura klasowa polskich miast

Zebrałem zwyczajnie parę wskazówek odnośnie do struktury klasowej miast Polskich, konkretniej zaś Krakowa. Nie jest to nic odkrywczego, ale źródła są dość rozproszone i często niezadowalającej jakości. Nie roszczę sobie też praw do socjologicznej poprawności czy marksistowskiej ortodoksji analizy klasowej (tę wszak interesuje dynamika, a ta będzie tu jedynie zasugerowana).

W pierwszym rzucie warto przyjrzeć się danym GUS-owskim. Oferują one jedynie pośrednie wskazówki dotyczące tego, z czego żyją ludzie, ale dobre i to.

[2016-17]

Warszawa

Kraków

Łódź

Białystok

Szczecin

Polska

s. publiczny

32,30%

28,40%

41,28%

40,61%

21,95%

s. prywatny

67,70%

71,60%

58,72%

59,39%

78,05%

Rolnictwo

0,10%

0,23%

0,03%

0,15%

0,01%

15,60%

Przemysł

8,69%

16,10%

22,82%

16,99%

16,25%

20,24%

w tym przetwórstwo

7,22%

12,44%

20,63%

14,45%

17,52%

Budownictwo

4,52%

5,58%

2,59%

4,54%

3,99%

5,75%

Handel

15,89%

19,80%

15,87%

18,36%

14,66%

14,98%

Transport i magazynowanie

6,46%

3,10%

5,27%

5,81%

10,29%

5,35%

Zakwaterowanie i gastronomia

2,37%

2,70%

1,35%

2,10%

2,38%

1,77%

Informacja i komunikacja

7,45%

5,79%

3,55%

2,16%

3,75%

2,23%

Finanse i ubezpieczenia

9,74%

2,80%

5,37%

3,21%

3,74%

2,31%

Nieruchomości

2,75%

1,30%

1,78%

1,66%

1,69%

1,42%

Działalność ekspercka

9,97%

7,71%

4,87%

1,75%

2,14%

4,28%

Administracja

7,69%

5,89%

8,79%

5,44%

6,90%

3,58%

Administracja publiczna

8,24%

6,66%

6,62%

9,88%

10,01%

6,39%

Edukacja

8,90%

12,09%

10,98%

16,29%

14,07%

7,54%

Zdrowie

4,95%

8,39%

8,21%

10,00%

7,97%

5,66%

Kultura i rozrywka

1,70%

1,49%

1,45%

1,32%

1,59%

0,98%

Inne usługi

0,58%

0,38%

0,44%

0,34%

0,39%

1,92%

Za: RSW18

Za: RSK17

Za: SŁ18

Za: SSGB18

Za: RSSz17

Za: RSP17

Podstawowe wnioski, jakie można stąd wyciągnąć to:

  • państwo jest istotniejszym pracodawcą w miastach niż poza nimi;
  • rola państwa jako pracodawcy jest większa w miastach w cięższej kondycji finansowej;
  • w miastach premiowanych przez obecny polski kapitalizm zatrudnienie w przemyśle jest niższe – istnieje zatem duża grupa mieszkańców, którzy swoich interesów nie rozumieją w kategoriach produkcji;
  • w miastach w lepszej kondycji finansowej jest nieproporcjonalnie wiele osób zatrudnionych w sektorze IT, usług specjalistycznych i administracyjnych – można przypuszczać, że to właśnie te grupy, typowe dla wielkich miast, mogą w najmniejszym stopniu utożsamiać swoje interesy z produkcyjnością gospodarki;
  • niejako poza tymi tendencjami we wszystkich wielkich miastach, niezależnie od ich kondycji, jest więcej pracujących w oświacie aniżeli procentowo w skali kraju.

Tendencje zaobserwowane w danych GUS potwierdzane są też przez wyniki ostatniego Europejskiego Sondażu Społecznego z 2018, kiedy nałożyć na nie schemat struktury klasowej Erica O. Wrighta.

KLASA

DUŻE MIASTA I ICH PRZEDMIEŚCIA

RESZTA KRAJU

Kapitaliści

0,60%

1,27%

Drobni kapitaliści

3,61%

3,80%

Samozatrudnieni

6,02%

12,66%

Specjaliści menedżerowie

1,81%

1,45%

Specjaliści kierownicy

4,22%

3,44%

Specjaliści

24,70%

9,04%

Wykwalifikowani menedżerowie

0,60%

0,00%

Wykwalifikowani kierownicy

3,01%

1,63%

Pracownicy wykwalifikowani

28,92%

34,54%

Niewykwalifikowani menedżerowie

0,00%

0,72%

Niewykwalifikowani kierownicy

1,81%

1,81%

Pracownicy niewykwalifikowani

24,70%

29,66%

Za: ESS18

Najbardziej uderzającą tendencją jest nadreprezentacja klasy specjalistów. Koreluje to z sekcjami Informacja i komunikacja, Działalność specjalistyczna oraz Administracja w GUS. Niższe są natomiast odsetki pracowników wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych. Z mniejszym udziałem sektora prywatnego koreluje również mniejsza liczba samozatrudnionych – określanych nieraz jako drobnomieszczanie – kategorii przedsiębiorców niezatrudniających pracowników. Wynika to nie tylko z nieobecności rolników, ale też (co chyba ważniejsze) z mniejszej presji na stwarzanie miejsc zatrudnienia dla siebie samych, promowane nieraz jako forma walki z bezrobociem na terenach wiejskich.

Można tu przypomnieć, że podział na specjalistów, pracowników wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych opiera się na typowej wycenie pracy przez kapitał w danej profesji („renta z kompetencji”). Wśród specjalistów znajdziemy lekarzy czy informatyków, pośród pracowników wykwalifikowanych – nauczycielki, pielęgniarzy, ale też np. mechaników, zaś między pracownikami niewykwalifikowanymi najliczniejsi są np. kasjerzy czy motornicze.

Nietrudno się domyślić, że wśród licznej grupy specjalistów w wielkich miastach istnieje stratyfikacja ze względu na wysokość renty gwarantowanej przez kapitał i, w konsekwencji, prestiż społeczny. Szczegółowe dociekania w tym zakresie zostawmy socjologom.

Nierówności i niemożliwość sfery publicznej

Odmienna struktura klasowa wielkich miast w odniesieniu do całości społeczeństwa sprawia, że z perspektywy wielkomiejskiej stan walki klas jawi się odmiennie. Inne taktyczne (jeżeli istnieje tu co innego niż taktyka) sojusze wydają się zasadne w interesie większości, ponieważ co innego przedstawia się jako większość.

Zaczyna się przyjmować, że interesy, gusta, sposoby życia i wysławiania się wąskiej grupy specjalistów muszą być w wielkomiejskiej polityce brane pod uwagę, ponieważ stworzenie większościowego sojuszu bez ich udziału zdaje się niemożliwe. Ponieważ jednak interesy klas specjalistów i pracowników niewykwalifikowanych, a także wykwalifikowanych mogą być sprzeczne, znaczna część interesów klas gorzej sytuowanych zostaje poświęcona.

W odmiennym scenariuszu (a scenariusze rzadko występują w formie czystej) dominować zaczyna argumentacja z moralności. Ruchy społeczne w wielkich miastach próbują więc apelować do sumienia klasy specjalistów, by poświęciły część swoich interesów na rzecz większości. Tym, co rzadko się zauważa, jest fakt, że postulowana moralność jest moralnością klasy specjalistów, a w zasadzie jej egzotycznym podgatunkiem – moralnością aktywistów.

Praktycznym przykładem niech posłuży polityka transportowa. Apelem do moralności jest przekonywanie dobrze zarabiających o konieczności finansowania komunikacji zbiorowej wysokiej jakości i ograniczenie ruchu samochodowego. Konsekwencją argumentacji jest napiętnowanie korzystania z samochodu w mieście, ocena pozornie uniwersalna moralnie. Zignorowaną sprzecznością jest ograniczony wybór miejsc pracy i zamieszkania wśród nie-specjalistów, często też osób w wieku średnim i przedemerytalnym, skutkujący koniecznością pokonywania tras gorzej pokrywanych transportem zbiorowym czy do zakładów pracy położonych peryferyjnie. Zamiast tego dyskusja przybiera abstrakcyjny, elitarny ton rozprawy o wolności jednostki i losach planety.

W tym momencie jakiś czytelnik może się oburzyć i zacząć dowodzić o przewagach transportu zbiorowego, nieświadomie stając się ilustracją omawianego problemu. Jednym z możliwych trendów rozwojowych struktury klasowej współczesnego kapitalizmu wydaje się pogłębiona polaryzacja. Jednym biegunem byłaby powoli rosnąca grupa wielkomiejskich ekspertów, pobierających rentę z kompetencji, którą kapitał zapewniałby sobie ich lojalność. Drugą – underdogs od czarnej, dorywczej roboty, rekrutujący się z lokalnej lub światowej prowincji i w zależności od potrzeb zaludniający tę prowincję lub przeciskający się niepostrzeżenie przez trzewia wielkich miast. W sytuacji polaryzacji niemożliwa jest sfera publiczna, ekstremalnie trudne stają się próby dialogicznego / dyskursywnego wynegocjowania jakichkolwiek sojuszy / podmiotowości.

Pogłębiona alienacja

Ciekawe zresztą, że w przypadku Polski już obecnie rozbieżność między strukturą klasową największych miast i reszty kraju jest bardzo znaczna. Warto więc poświęcić chwilę na małe case studies – zagregowane informacje o przedsiębiorstwach i instytucjach w Krakowie zatrudniających największą liczbę pracowników. Ponieważ informacje te są trudno dostępne, a dokładne dane ciężkie do oszacowania, cyfry były zapewne nietrafne już w momencie ich publikacji – a jednak dają nam one pewien wgląd w skład klasowy miasta.

[Zob. tab. 1]

Na naszych oczach staje się rozrost tzw. klasy eksperckiej. Różnego rodzaju faux frais cyrkulacji kapitału są lubrykowane w centrach outsourcingowych, których powstawaniem chełpią się rządzący, w biurowcach, gdzie w okresie prosperity całkiem przyzwoite płace faktycznie bywają zbawieniem dla tysięcy. Jednocześnie od dziesięcioleci trwa degradacja klasy pracowników wykwalifikowanych, zapewniających reprodukcję całemu społeczeństwu, a zależnych od stanu państwa. I znowu, rzecz jasna, oczy wielkomiejskich specjalistów skierowane są na godnych szacunku lekarzy, podczas gdy pielęgniarze i nauczycielki są tylko którymś z przypisów do cierpienia doktorów. Wreszcie pozornie niezaspokojony apetyt na niewykwalifikowanych pracowników usług, których wobec odpływu rodzimej siły roboczej ściąga się bądź skąd, najczęściej jednak z bliskiej zagranicy.

Zatrudnieni ogółem

liczba

procent

– ogółem

307 379

100,00%

– s. publiczny

97 389

31,68%

– s. prywatny

209 990

68,32%

– handel

47 619

15,49%

– przemysł

42 667

13,88%

– budownictwo

20 113

6,54%

– transport

12 731

4,14%

– gastronomia

9 141

2,97%

– rolnictwo

396

0,13%

– edukacja

39 626

12,89%

– zdrowie i pomoc społ.

25 398

8,26%

– kultura i rozrywka

5 144

1,67%

– nauka i działalność specjalistyczna

24 597

8,00%

– administracja

20 003

6,51%

– informacja

19 160

6,23%

– finanse

16 088

5,23%

– nieruchomości

4 696

1,53%

Za: GUS 2014

Rozdzielenie poszczególnych klas pracujących postępuje równolegle z rozdzieleniem obsługi procesu dystrybucji i produkcji. Resztki europejskiego przemysłu są dobijane przy aplauzie specjalistów. Wyobrażają sobie oni zapewne fetyszystyczne bóstwo, które zrzuca z nieba smartfony lub ewentualnie napełnia żywnością śmietniki marketów, w których co bardziej alternatywni przedstawiciele klas kreatywnych będą się karmić. Ewentualnie nieświadomie śni im się czasem koalicja zielonych i skrajnej prawicy, która wzniesie kopułę nad Europą, oddzielając atmosferę unijną od atmosfery reszty świata – Neue Festung Europa.

A patrząc ­– widzą wszystko oddzielnie

Żarty na bok. Milczenie lub radość na wieść o planach wygaszenia wielkiego pieca nowohuckiego kombinatu jest symptomem nowego składu klasowego Krakowa. Wzrastająca przewaga pracowników usług oraz rosnąca grupa specjalistów coraz bardziej oddzielona jest od procesów produkcji. O zatrudnionych w przemyśle wprawdzie pro forma wspomni czasem lewica społeczna. Pomysłu na produkcję nie ma jednak nikt.

Tymczasem klasy mające dostęp do sfery publicznej, nie znając europejskich norm ochrony środowiska dla przemysłu, nie znając łańcuchów dostaw i nie interesując się na co dzień materialną stroną wytwórczości, nie są w stanie oddzielić od siebie np. tak różnych zjawisk jak emisje domostw, silników samochodowych i wreszcie przemysłu. Standardową reakcją jest powierzchowny alarmizm, a na dodatek: hermetyczny i wsobny. Fatalizm, polaryzacja, niezrozumienie procesów produkcji – to nowy idiotyzm życia miejskiego.

Aneks – Tab. 1. Liczba zatrudnionych w największych zakładach pracy w Krakowie [do tekstu]

Lp.

Nazwa podmiotu

Liczba pracujących

Źródło

1

Szkoły i placówki oświatowe gminy

16136

UMK14

2

Uniwersytet Jagielloński (2011)

7083

ChZL12

3

Akademia Górniczo-Hutnicza (2011)

4500

ChZL12

4

Spółdzielnia Inwalidów Naprzód (2011)

4000

ChZL12

5

Szpital Uniwersytecki (2011)

3800

ChZL12

6

Comarch (2011)

3500

ChZL12

7

Tesco (2010)

3000

RSM11

8

ArcelorMittal Kraków

2983

RSM15

9

Capgemini BPO

2500

RSM15

10

Zakłady Usługowe Południe (2011)

2500

ChZL12

11

Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej

2460

UMK14

12

Urząd Miasta Krakowa

2257

UMK14

13

Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne

2248

UMK14

14

Shell

2000

RSM15

15

State Street Financial

2000

RSM15

16

HSBC

2000

RSM15

17

Carrefour (2010)

2000

RSM11

18

Metro (2010)

2000

RSM11

19

Biuro Rachunkowe Sp. z o.o. (2011)

2000

ChZL12

20

Politechnika Krakowska (2011)

2000

ChZL12

21

TOM-MARG (2011)

2000

ChZL12

22

Uniwersytet Pedagogiczny (2011)

2000

ChZL12

23

SOLID (2011)

1700

ChZL12

24

Uniwersytecki Szpital Dziecięcy (2011)

1700

ChZL12

25

BWI POLAND TECHNOLOGIES (2011)

1600

ChZL12

26

Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II (2011)

1400

ChZL12

27

Uniwersytet Rolniczy (2011)

1400

ChZL12

28

Philip Morris

1300

RSM15

29

Sabre Polska

1300

RSM15

30

Instytucje kultury gminy

1232

UMK14

31

RR Donelley

1200

RSM15

32

PGNiG Kraków (2011)

1200

ChZL12

33

Spółdzielnia MUSI (2011)

1200

ChZL12

34

Uniwersytet Ekonimiczny (2011)

1200

ChZL12

35

Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji

1140

UMK14

36

PBP CHEMOBUDOWA KRAKÓW (2011)

1100

ChZL12

37

Tele-Fonika Kable (2011)

1000

ChZL12

38

IBM BTO Business Consulting

1000

RSM15

39

Delphi Poland

1000

RSM15

40

PGE (d. EDF)

1000

RSM15

41

UniCredit (2010)

1000

RSM11

42

Mota-Engil (2010)

1000

RSM11

43

JeronimoMartins (2010)

1000

RSM11

44

General Electric Company (2010)

1000

RSM11

45

F&P Holding (2010) (Can-Pack)

1000

RSM11

46

Accor (2010) (hotele)

1000

RSM11

47

GK DOM EMISYJNY (2011)

1000

ChZL12

48

Wojskowy Szpital Kliniczny (2011)

1000

ChZL12

49

PUH PROF-US Spółdzielnia (2011)

1000

ChZL12

50

Przedstawicielstwo IMQ SA (2011)

1000

ChZL12

51

Szpital Specjalistyczny im. S. Żeromskiego (2011)

1000

ChZL12

52

Szpital Specjalistyczny im. dr. J. Babińskiego (2011)

1000

ChZL12

53

TP Emitel (2011)

1000

ChZL12

54

Motoral Solutions Systems Polska (2011)

850

ChZL12

55

Akademia Wychowania Fizycznego (2011)

800

ChZL12

56

POLSKA GRUPA DEALERÓW Sp. z o.o. (2011)

800

ChZL12

57

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie (2011)

800

ChZL12

58

TAURON SPRZEDAŻ Sp. z o.o. (2011)

800

ChZL12

59

INSTAL KRAKÓW S.A. (2011)

750

ChZL12

60

Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej

716

UMK14

61

ABRA S.A. (2011)

700

ChZL12

62

CENTRUM BANKOWOŚCI BEZPOŚREDNIEJ Sp. z o.o. (2011)

700

ChZL12

63

VESUVIUS POLAND Sp. z o.o. (2011)

700

ChZL12

64

LINDE GAZ POLSKA Sp. z o.o. (2011)

650

ChZL12

65

ALPHA TECHNOLOGY Sp. z o.o. S.k. (2011)

600

ChZL12

66

ASPEN Sp. z o.o. (2011)

600

ChZL12

67

BIURO O-MEGA Sp. z o.o. (2011)

600

ChZL12

68

FIRMA HANDLOWA ANNA Sp. z o.o. (2011)

600

ChZL12

69

KOMANDOS-KRAKÓW Sp. z o.o. (2011)

600

ChZL12

70

MARKETING INVESTMENT GROUP Sp. z o.o. (2011)

600

ChZL12

71

Opera Krakowska (2011)

600

ChZL12

72

FIRMA HANDLOWA JAGO S.A. [ W UPADŁOŚCI UKŁADOWEJ ] (2011)

550

ChZL12

73

MOSTOSTAL KRAKÓW S.A. (2011)

550

ChZL12

74

Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania

547

UMK14

75

Żłobki gminy

503

UMK14

76

Agencja Ochrony Osób i Mienia JUSTUS Sp. z o.o. (2011)

500

ChZL12

77

ALTI PLUS SA (2011)

500

ChZL12

78

EDEN SPRINGS Sp. z o.o. (2011)

500

ChZL12

79

Firma Handlowa MARKET NA WZGÓRZACH Natkaniec i
Sadowska S.j.

500

ChZL12

80

INTERSPORT POLSKA S.A. (2011)

500

ChZL12

81

Krakowskie Pogotowie Ratunkowe (2011)

500

ChZL12

82

S O S OCHRONA Sp. z o.o. (2011)

500

ChZL12

83

WAWEL S.A. (2011)

500

ChZL12

84

BUDOSTAL 5 S.A. (2011)

450

ChZL12

85

GEGENBAUER POLSKA Sp. z o.o. (2011)

450

ChZL12

86

ORLEN OIL Sp. z o.o. (2011)

450

ChZL12

87

PODGÓRSKA SPÓŁDZIELNIA OCHRONA MIENIA (2011)

450

ChZL12

88

Zakład Infrastruktury Komunalnej i Transportu

440

UMK14

89

ST

439

UMK14

90

Przedsiębiorstwo Napraw i Utrzymania Infrastruktury Kolejowej w
Krakowie Sp. z o.o.

423

ChZL12

91

MIX ELECTRONICS S.A. (2011)

420

ChZL12

92

INTERNATIONAL PAPER POLSKA Sp. z o.o. (2011)

410

ChZL12

93

Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie (2011)

400

ChZL12

94

CATERMED Sp. z o.o. (2011)

400

ChZL12

95

GRUPA INTERIA PL Sp. z o.o. Sp.K. (2011)

400

ChZL12

96

INSTYTUT NAFTY I GAZU (2011)

400

ChZL12

97

INTERSNACK POLAND Sp. z o.o. (2011)

400

ChZL12

98

KRAKBAU S.A. (2011)

400

ChZL12

99

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe INFO-PRIM Sp. z o.o. (2011)

400

ChZL12

100

SCANMED S.A. (2011)

400

ChZL12

101

SOBIESŁAW ZASADA AUTOMOTIVE Sp. z o.o. Sp.K (2011)

400

ChZL12

102

GRUPA HOTELI WAM Sp. z o.o. (2011)

380

ChZL12

103

ZUE S.A. (2011)

380

ChZL12

104

SUDER & SUDER Sp. z o.o. (2011)

353

ChZL12

105

AIRLINE ACCOUNTING CENTER Sp. z o.o. (2011)

350

ChZL12

106

APCE Sp. z o.o. (2011)

350

ChZL12

107

ASPEN PLUS Sp. z o.o. (2011)

350

ChZL12

108

BUDOSTAL 2 S.A. (2011)

350

ChZL12

109

ELECTRO WORLD POLSKA Sp. z o.o. (2011)

350

ChZL12

110

Handlowa Spółdzielnia JUBILAT (2011)

350

ChZL12

111

KRK AIRPORT SERVICES Sp. z o.o. (2011)

350

ChZL12

112

Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe POLINAR Sp. z o.o. (2011)

350

ChZL12

113

ARMATURA KRAKÓW S.A. (2011)

313

ChZL12

114

AGA BAUSERVICE Sp. z o.o. (2011)

300

ChZL12

115

ANDERSEN PRESS Sp. z o.o. (2011)

300

ChZL12

116

ASPEN RES Sp. z o.o. (2011)

300

ChZL12

117

Zarząd Budynków Komunalnych

257

UMK14

118

ZEO

251

UMK14

119

Krakowskie Biuro Festiwalowe

122

UMK14

120

Zakład Cmentarzy Komunalnych

120

UMK14

121

Zakład Infrastruktury Sportowej

84

UMK14

122

KPPU

57

UMK14

123

MPCU

51

UMK14

124

Domy Pomocy Społecznej

42

UMK14

125

Agencja Rozwoju Miasta

41

UMK14

126

Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej

22

UMK14

[do tekstu]

Źrodła

RSW18 – Rocznik Statystyczny Warszawy 2018, https://warszawa.stat.gov.pl/publikacje-i-foldery/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-warszawy-2018,6,15.html

RSK17 – Rocznik Statystyczny Krakowa 2017, https://krakow.stat.gov.pl/publikacje-i-foldery/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-krakowa-2017,6,7.html

SŁ18 – Statystyka Łodzi 2018, https://lodz.stat.gov.pl/publikacje-i-foldery/roczniki-statystyczne/statystyka-lodzi-2018,4,13.html

SSGB18 – Sytuacja społeczno-gospodarcza Białegostoku 2018, https://bialystok.stat.gov.pl/dane-o-wojewodztwie/stolica-wojewodztwa/

RSSz17 – Rocznik Statystyczny Szczecina 2017, https://szczecin.stat.gov.pl/publikacje-i-foldery/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-szczecina-2017,5,5.html

RSP17 – Rocznik Statystyczny Pracy 2017, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-pracy-2017,7,5.html

ESS18 – European Social Survey 2018, http://europeansocialsurvey.org, struktura klasowa za: http://ocean-l.me/class

UMK14 – Dane dot. zatrudnienia przez UMK (2014), https://lovekrakow.pl/opinia/ilu-jest-w-krakowie-urzednikow_9317.html

ChZL12 – Charakterystyka zasobów ludzkich Małopolski – Kraków i pow. kr. z. (2012), https://slidex.tips/queue/charakterystyka-zasobow-ludzkich-maopolski-krakow-i-powiat-krakowski-ziemski?&queue_id=-1&v=1576094635&u=MjEzLjc2LjQ0LjE5MA==

RSM11 – Raport o stanie miasta (2011), https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=52967

RSM15 – Raport o stanie miasta, sekcja dot. zagranicznych pracodawców (2015), https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=79963

... 0 komentarzy

Dualizm fiskalny albo komfort życia na Dzikim Wschodzie

Już szybki rzut okiem w dane OECD na temat dochodów publicznych jego państw członkowskich mówi wiele. Wygląda to, jakby XVI-wieczna, przebiegająca na Łabie granica między beneficjentami kapitalizmu i jego peryferyjnymi poddostawcami trwała po dziś dzień. Obecnie kryterium rozgraniczenia są dochody państw i to, co za te pieniądze państwa są w stanie zaoferować. Na Zachodzie, mimo [...]

20 V 2019

Już szybki rzut okiem w dane OECD na temat dochodów publicznych jego państw członkowskich mówi wiele. Wygląda to, jakby XVI-wieczna, przebiegająca na Łabie granica między beneficjentami kapitalizmu i jego peryferyjnymi poddostawcami trwała po dziś dzień. Obecnie kryterium rozgraniczenia są dochody państw i to, co za te pieniądze państwa są w stanie zaoferować. Na Zachodzie, mimo nacisków wielkiego kapitału i cięć – wciąż sporo. Na Wschodzie – cóż, wiemy.

All budget revenues per inhabitant

[Źrodło: OECD, Ministerstwo Finansów RH, Ministerstwo Finansów RS]

Ktoś mógłby powiedzieć, nie jest to żadna sensacja – biedni są biedni, a bogaci bogaci. Jahrmarkt in Soho. Die Bettler betteln, die Diebe stehlen, die Huren huren. Tyle że w ślad za marnymi dochodami publicznymi nie idzie odciążenie mniej zarabiających, wręcz przeciwnie. W krajach o niskich dochodach publicznych zyski z VAT-u zazwyczaj przeważają nad tymi z PIT-u. Pensje potrafią się różnić znacząco, a jeśli są duże – dużą ich część się odkłada. Ci, którzy nie mają czego odkładać, mają większe wydatki bieżące, a więc obciążone VAT-em. Które państwa bardziej obciążają przeciętnych pracujących, zamiast np. dobrze zarabiających specjalistów? Państwa Wschodu i Południa.

PIT : VAT revenue proportion

Równie problematycznie ma się sprawa z zapewnieniem obywatelom opieki – służba zdrowia i emerytury mogą być postrzegane bądź jako usługa publiczna i prawo, bądź jako wypłaty z konta, na które przedtem wpłacało się jakieś kwoty. Ostatni scenariusz ma dwie wady. Po pierwsze, nie jest to logika działania ubezpieczeń, nawet prywatnych. Po drugie, każe myśleć w kategoriach osobistej korzyści (wysokości własnej renty wypłacanej z konta), nie zaś wydajności całego systemu (możliwości wypłacania godnej emerytury każdemu). Które państwa bardziej skłaniają się ku składkowemu filarowi systemu emerytalnego niż ku ich finansowaniu z budżetu? Cóż, nie są to państwa, w których starość wygląda najlepiej. To znowu Wschód i Południe.

PIT : Social security contribution proportion

Biedni nie są biedni, dlatego że są biedni. Półperyferia nie są półperyferiami z racji swojego fizycznego położenia. Państwa Wschodu i Południa mają dużo bardziej niesprawiedliwe systemy podatkowe, takie, które bardziej obciążają pracowników wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych aniżeli specjalistów czy przedsiębiorców. Zmiana systemów opodatkowania nie przyniosłaby pracującym rewolucji, ale pozwoliłaby na znaczną poprawę standardu życia większości.

Analiza tego rodzaju danych ma jednak jedną wadę. Wiemy, jakie grupy społeczne stanowią większość w całej Europie. Pytanie, dlaczego nie przekłada się to na położenie materialne, jest oczywiście dość naiwne. I oczywiście zasługuje na nienaiwną odpowiedź, ale to materiał nie na notkę, a książkę.

... 0 komentarzy

Poza globalną siecią: transportowe pustkowia Małopolskiego

Akceleracja jest zakładem kapitalistycznego sposobu produkcji. Warunkiem utrzymania stopy (wy)zysku jest nieustanne skracanie czasu produkcji – ale też cyrkulacji. Transport jest zdaniem Marksa jedyną czynnością nieprodukcyjną, która stwarza wartość (choć jest to kwestia dyskusyjna; wykłady Davida Harvey’a o II tomie Kapitału). Stały wzrost wydajności transportu jest podstawą konkurencyjności – także siły roboczej. To nie bezwzględna [...]

7 I 2017

Akceleracja jest zakładem kapitalistycznego sposobu produkcji. Warunkiem utrzymania stopy (wy)zysku jest nieustanne skracanie czasu produkcji – ale też cyrkulacji. Transport jest zdaniem Marksa jedyną czynnością nieprodukcyjną, która stwarza wartość (choć jest to kwestia dyskusyjna; wykłady Davida Harvey’a o II tomie Kapitału). Stały wzrost wydajności transportu jest podstawą konkurencyjności – także siły roboczej. To nie bezwzględna lokalizacja geograficzna, a (transportowe) podłączenie do globalnej stanowią o położeniu w układzie centrum-półperyferia-peryferia.

Te dość już banalne stwierdzenia przekładają się na coś więcej niż tylko poklask na socjologicznych seminariach. Agregacja danych z portalu e-podroznik.pl (szczegółowa baza rozkładów jazdy busów z całej Polski) w zasadzie potwierdza nasze przewidywania.

Połączenia do Krakowa w dzień powszedni

Widząc, że do miast powiatowych położonych przy głównych szlakach odchodzących od metropolii dociera i po 100 połączeń dziennie, można się zachwycić mocą kapitalistycznej inicjatywy prywatnej. Zachwyt nieco ustępuje, gdy spojrzeć na tabor, którym realizowane są połączenia (komfort – ale i to, jak bardzo zatruwa on powietrze!), na przystanki bez rozkładów jazdy, na taryfę biletową, nieproponującą zbyt wiele stałym klientom, wreszcie – na czas pracy kierowców.

Gołym okiem widoczne są pustynie transportowe choćby nieco oddalone od obszaru metropolitalnego i głównych szlaków. W ekstremalnych przypadkach są to całe regiony – mowa tu o powiecie dąbrowskim i Podhalu poza trasą zakopianki. Problemem jest tam nie tylko dotarcie do metropolii, ale wręcz do miasta powiatowego!

Połączenia z miastem powiatowym w dzień powszedni

Na domiar złego zagregowane zostały wyłącznie połączenia w dni powszednie. Możemy sobie wyobrażać (i policzyć – co w wolnej chwili zrobię), jaka jest skala nierówności transportowych w dni wolne od pracy. W oczywisty sposób przekłada się to na dostęp do bibliotek, instytucji kulturalnej, ale też np. możliwości zaocznego poszerzania kompetencji.

... 0 komentarzy